Nhận thức rõ điều đó, những năm qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết, kết luận, chỉ thị, văn bản làm cơ sở để lãnh đạo, chỉ đạo toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) và Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đây là một trong hai chiến lược cơ bản, quan trọng hàng đầu của đất nước, đồng thời là chiến lược quốc gia bao trùm, văn bản pháp lý nền tảng mang tính chỉ đạo chiến lược đối với việc xây dựng và triển khai thực hiện các chiến lược chuyên ngành.
Bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc
Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới được Hội nghị Trung ương 8 khóa XI ban hành ngày 25/10/2013 là sự kế thừa, phát triển phù hợp tình hình thế giới, khu vực và tình hình trong nước, từ Nghị quyết Trung ương 8 khóa IX về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc, năm 2003. Mục tiêu Chiến lược là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc; bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và nền văn hóa; giữ vững ổn định chính trị và môi trường hòa bình để xây dựng, phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đây là mục tiêu chiến lược phản ánh đúng lợi ích cốt lõi của quốc gia - dân tộc, phù hợp tình hình thế giới, khu vực, đất nước và có giá trị thực tiễn rất to lớn.
Chủ động xây dựng tiềm lực, lực lượng, thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, thế trận lòng dân vững mạnh. (Ảnh: TL)
Đại hội XIII của Đảng tiếp tục xác định: Phát huy cao nhất sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị kết hợp với sức mạnh thời đại, tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân, chế độ XHCN, nền văn hóa và lợi ích quốc gia - dân tộc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị...; kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, vùng trời, vùng biển; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển. Đây là quan điểm, chủ trương thể hiện sâu sắc sự phát triển tư duy mới của Ðảng đối với nhiệm vụ quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc (BVTQ), là định hướng chiến lược để toàn Ðảng, toàn dân và toàn quân tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới.
Những năm qua, thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI trong bối cảnh vừa có những thuận lợi cơ bản, vừa có những khó khăn, thách thức rất lớn do biến động phức tạp của tình hình thế giới, khu vực; dưới sự lãnh đạo của Đảng, chúng ta đã thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ BVTQ, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN; bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc; bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và nền văn hóa; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước.
Những kết quả nổi bật có thể kể đến như: Đã bảo vệ có hiệu quả lợi ích quốc gia - dân tộc, trong đó đã bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bao gồm vùng đất, vùng trời, biên giới quốc gia, biển đảo và thềm lục địa; xử lý hợp lý các tình huống quốc phòng, an ninh trên vùng biển đảo, biên giới và trong nội địa; bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; bảo vệ nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc; nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân được xây dựng ngày càng vững chắc, trong đó luôn coi trọng xây dựng “thế trận lòng dân”, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với xây dựng thế trận an ninh nhân dân, kết hợp kinh tế với quốc phòng; xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại đạt được những kết quả nhất định, chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu và trình độ sẵn sàng chiến đấu của Quân đội nhân dân đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ; triển khai xây dựng Quân đội nhân dân tinh, gọn, mạnh bước đầu đạt được các kết quả quan trọng. Quân đội luôn xứng đáng là lực lượng trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.
Thực hiện đúng chính sách “4 không”: Không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế, chúng ta đã giữ vững được độc lập, tự chủ và môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và bảo vệ đất nước.
Quan hệ quốc tế, hợp tác quốc tế được mở rộng, vị thế và uy tín của đất nước được nâng cao, sức mạnh tổng hợp quốc gia BVTQ được nâng lên một bước…
Có thể nói, sự nghiệp BVTQ của chúng ta thời gian qua được thể hiện tổng quát trong lời phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, đó là chưa bao giờ đất nước ta có cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như hiện nay.
Chúng ta BVTQ trong tình hình thế giới hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo, với đường lối đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa, mở rộng quan hệ quốc tế, tăng cường hội nhập quốc tế, chúng ta đã phát huy được sức mạnh của dân tộc và sức mạnh của thời đại. Ở trong nước, chúng ta có sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đối với sự nghiệp BVTQ. Kinh tế, xã hội phát triển, tạo nền tảng vững chắc cho tăng cường sức mạnh quốc phòng, an ninh, BVTQ; công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng đạt được những quả nhất định, củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước và chế độ.
Sức mạnh của khối đại đoàn kết, sức mạnh tổng hợp quốc gia được tăng cường. Môi trường hòa bình, ổn định được giữ vững, tạo thuận lợi cho triển khai các nội dung, phương án, kế hoạch của Chiến lược BVTQ. Nền quốc phòng toàn dân được quan tâm xây dựng ngày càng vững chắc, nhất là xây dựng “thế trận lòng dân”, khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố, đặc biệt là xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, nhất là xây dựng Quân đội nhân dân tinh, gọn, mạnh, có sức cơ động cao, được trang bị vũ khí, phương tiện kỹ thuật hiện đại, có sức mạnh chiến đấu đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ, xứng đáng là lực lượng trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Khái quát lại có thể khẳng định thế và lực của đất nước ta chưa bao giờ mạnh như hôm nay là điều kiện thuận lợi, cơ hội lớn cho sự nghiệp bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Sự nghiệp BVTQ đứng trước nhiều khó khăn, thách thức mới
Bên cạnh những thuận lợi là cơ bản, sự nghiệp BVTQ của chúng ta cũng phải vượt qua những khó khăn, thách thức. Chúng ta BVTQ khi thế giới và khu vực dự báo sẽ còn tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường. Hoà bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức mới. Cục diện thế giới đa cực, đa trung tâm, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn sẽ ngày càng quyết liệt, thậm chí có nguy cơ xung đột, đối đầu, tạo thách thức rất lớn đối với các nước đang phát triển, nhất là các nước có độ mở của nền kinh tế cao, sức chống chịu và khả năng cạnh tranh còn hạn chế như nước ta. Các nước lớn sẽ tăng cường điều chỉnh chiến lược, lôi kéo, tập hợp lực lượng, vừa hợp tác, thoả hiệp, vừa đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau và can dự, chi phối nội bộ nước khác. Nhiều điểm nóng về an ninh tiếp tục tồn tại, có nguy cơ lan rộng, làm xuất hiện các hình thái chiến tranh, loại hình tác chiến, không gian chiến lược mới. Khoa học - công nghệ phát triển mạnh mẽ, tạo ra những biến đổi trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. An ninh truyền thống cũng như phi truyền thống, nhất là thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, năng lượng, an ninh mạng... đặt ra nhiều thách thức đối với các quốc gia. Châu Á - Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương, Đông Nam Á tiếp tục phát triển năng động nhưng sẽ trở thành trọng điểm cạnh tranh quyết liệt giữa các nước lớn.
Ở trong nước, bốn nguy cơ mà Đảng ta đã từng cảnh báo vẫn còn hiện hữu, có mặt sẽ còn diễn biến phức tạp và gay gắt hơn. Những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ; sự xuống cấp về các giá trị văn hoá, đạo đức, lối sống; những mâu thuẫn, bức xúc trong xã hội sẽ còn diễn biến phức tạp; phân cực giàu - nghèo có xu hướng ngày càng gia tăng. Trên một số vùng chiến lược, địa bàn trọng điểm và trong một số nhóm đối tượng còn tiềm ẩn các yếu tố gây mất ổn định. Tranh chấp biển, đảo, chủ quyền lãnh thổ, chiến tranh thông tin, chiến tranh không gian mạng... là những nguy cơ lớn luôn luôn có thể xảy ra. Các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị trong và ngoài nước sẽ còn câu kết với nhau tăng cường các hoạt động "diễn biến hoà bình", "phi chính trị hoá" lực lượng vũ trang với âm mưu, thủ đoạn chống phá ngày càng tinh vi, công khai và trực diện hơn.
Phát biểu bế mạc tại Hội nghị Trung ương 8 (khóa XIII) ngày 8/10, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng chỉ ra rằng, bối cảnh tình hình mới đòi hỏi chúng ta phải ban hành và tổ chức thực hiện thật tốt Nghị quyết mới của Trung ương về nhiệm vụ chiến lược đặc biệt quan trọng này. Luôn luôn giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng; sự quản lý, điều hành tập trung, thống nhất của Nhà nước đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; dựa vào dân, lấy "dân là gốc", khơi dậy, phát huy ý chí tự lực, tự cường, truyền thống văn hoá, yêu nước, sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng "thế trận lòng dân", lấy "yên dân" là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...
Phải khẳng định rằng, hiện nay tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến hết sức nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Sự nghiệp xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi chúng ta phải có chiến lược, sách lược phù hợp với tình hình mới, nhằm tăng cường hơn nữa sức mạnh quốc phòng, an ninh, kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN, đưa đất nước phát triển bền vững, hùng cường.
Thời gian tới, chúng ta cần triệt để phát huy các thuận lợi và cơ hội, vượt qua các khó khăn thách thức, kiên trì đường lối quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân, phát huy cao độ sức mạnh tổng hợp quốc gia, giữ vững độc lập, tự chủ và môi trường hòa bình, ổn định đất nước. Tăng cường hiệu quả các giải pháp hòa bình, trong các điều kiện thời bình, chủ động chuẩn bị đất nước về mọi mặt, ngăn chặn có hiệu quả các nguy cơ xung đột và chiến tranh, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước chưa nguy./.
Đỗ Thoa